Co to jest analogia?
Analogia – zgodność, równoległość cech; podobieństwo. Porównuje dwie rzeczy, dwoje ludzi lub dwa przypadki bez jednoznacznego wskazywania, co jest dokładnie punktem odniesienia.
Przykład:
„Robert Wygląda jak zając”
Czyli jak? Czy chodzi o uszy Roberta? O sposób poruszania czy o szybkość?
Analogię wykorzystujemy więc przy porównywaniu dwóch rzeczy, które w pewien sposób są do siebie podobne, ale pod innymi względami się różnią.
Paradoksalnie, idealna analogia jest kiepską analogią, czyli na przykład:
– Gruszka ma kształt gruszkowaty.
Ta analogia nie daje nam żadnego porównania o kształcie gruszki.
Analogie, porównujące dwie rzeczy, zjawiska etc, są narzędziami bardzo użytecznymi, ale i niebezpiecznymi. Niebezpieczeństwo wykorzystywania analogii tkwi w tym, że ludzie często argumentują, iż ponieważ dwie rzeczy są tak podobne pod jednym względem, muszą być również podobne pod innymi względami, podczas gdy faktycznie dwie rzeczy mogą wcale nie być podobne pod innym względem:
– Jesteś jak twoja matka – mówi mąż do żony.
Czy chodzi mu o to, że jest piękną kobietą? Wątpliwe, ale mówiąc te słowa krytykuje zachowania żony, które nie podobają mu się u teściowej. Awantura właściwie gotowa, choć samo porównanie niewiele mówi zarówno o żonie, jak i o matce. Faktycznie dwie osoby, rzeczy mogą być podobne pod jednym względem, ale zupełnie niepodobne pod wieloma innymi.
Po analogię często sięga się w propagandzie politycznej.
– Żydzi są jak szczury – powtarzali jak mantrę frazes hitlerowcy politrucy.
Czy mieli na myśli spryt, inteligencję i umiejętność przeżycia w wielu warunkach tych zwierząt o długich ogonach? Byłoby wskazane, ale bardziej chcieli zwrócić uwagę na niemal naturalny wstręt, w którym w ludziach wzbudzają szczury. Ta wybijająca cecha ma przesłaniać wiele innych ułatwiających przetrwanie, którymi szczury są obdarzone.
Nie sądzę, żeby sam szczur wydawał się sobie brzydki. Prawda, szczurku z „Ratatuj”?